In veel sprookjes komt een heks voor. Denk maar eens aan Sneeuwwitje en de zeven dwergen, Hans en Grietje, Rapunzel en Doornroosje. En dit zijn alleen nog maar de bekende sprookjes. In de meeste sprookjes staat de tovenaarster voor het kwaad. Ze betovert de hoofdpersoon en de betovering kan alleen op een speciale manier ongedaan worden gemaakt. In dit artikel meer inzicht in de rol van de heks in sprookjes en waarom het zo leuk is dat ze er zijn.
De heks wordt niet altijd heks genoemd
Heksen staan symbool voor de slechte vrouwen in sprookjes. Ze worden echter niet altijd heks genoemd. In Doornroosje gaat het bijvoorbeeld om een van de 13 wijze vrouwen, waarvan de vrouw die niet uitgenodigd wordt zich ontpopt als heks en de betovering uitspreekt. Het kan ook een stiefmoeder zijn zoals bij Sneeuwwitje of in enige mate bij het sprookje van Assepoester.
Heksen maken het spannend
Heksen worden in sprookjes neergezet als lelijke oude vrouwen die jaloers zijn op de hoofdrolspeler. Door zich anders voor te doen dan ze zijn misleiden ze de hoofdrolspeler In Sneeuwwitje is de boze stiefmoeder jaloers op de mooie Sneeuwwitje en verandert zichzelf in een heks om haar te kunnen doden. In Hans en Grietje doet ze zich voor als lief oud dametje als gastvrije vrouw die de kinderen die verdwaald zijn in het bos onderdak te bieden. Natuurlijk gaan de hoofdrolspelers hierin mee en raken hierdoor in de problemen.
Natuurlijk komt het altijd weer goed
Een van de kenmerken van de hedendaagse vertelling van sprookjes is dat het eigenlijk altijd goed afloopt met de hoofdpersoon en slecht met de heks. Sneeuwwitje wordt wakker gekust door de prins en de heks in Hans en Grietje verdwijnt in de oven, waarna Hans en Grietje met alle kostbaarheden van de heks kunnen ontsnappen. Helaas loopt het niet in alle gevallen goed af. Zo verkiest Ariel ervoor om haar prins niet met de dolk te steken en zo haar stem terug te krijgen. Gelukkig heeft Disney voor de film wel een happy end gekozen.
Snel naar alle sprookjes!
Geachte Ik raad u aan om eens de bundels van Marita De Sterck door te nemen om de minder versuikerde versies van de sprookjes te kunnen lezen. Beest in bed is een mooie start hiervoor. Volgens de aantekeningen bij “mauricia en de ??20 rovers” was het oorspronkelijk niet de stiefmoeder van Sneeuwwitje maar haar eigen moeder die haar naar het leven staat. Een andere bundel die de moeite is, is “sprookjes van de Baba Yaga” verzameld door Avanasjev (mogelijk niet helemaal juist gespeld). De Baba Yaga is een heks die in Rusland en Oost-Europa voorkomt. Ze heeft een boel kenmerken die onze heksen niet hebben: ze rijdt in een vijzel die ze met de stamper voortbeweegt, een bezem veegt haar sporen weg. Het bekendste verhaal over haar is “Wasilisa de schone”, waarbij Baba Yaga uiteindelijk de hoofdpersoon helpt en een kwaadaardige stiefmoeder en haar gemene dochters een zware tol betalen voor het kwaad dat ze Wasilisa aandeden.
Buiten bijvoorbeeld boze heksen zoals in de Donald Duck; Zwarte Magica, Hortensia Heks, Madam Mikmak en de heks uit Sneeuwwitje, heb je ook een paar goede heksen zoals Wendy, the Good Little Witch en Bibi Blocksberg. Deze laatsten proberen altijd mensen te helpen met hun toverkrachten wat niet altijd even goed lukt.
Er zijn zelfs mannen en vrouwen in Duitsland die zich tijdens Carnaval- en Halloweenfeesten verkleden als heksen, trollen, monsters en narren, waarna zij op “jacht” gaan naar jonge meisjes die vaak een blauwe jeans aan hebben. Dan stoppen ze die meiden in confectiebaden, in draaimolens of nemen ze de jongedames over hun schouders heen! En soms krijgen die meisjes van “heken” letterlijk met de roe in de vorm van een bezem!